Nhar it-Tlieta, 11 ta’ Mejju 2021, fis-6.00pm, Vince Galea, “Nomenklatura Ekkleżjastika” fuq Zoom. Biex tidħol issegwi t-taħdita agħfas fuq din il-ħolqa: https://universityofmalta.zoom.us/j/91837948457

Din it-taħdita hija parti mis-sensiela fuq It-Tradizzjoni Orali organizzata mid-Dipartiment tal-Malti tal-Università u hija miftuħa għal kulħadd. Dan il-proġett qed isir bl-għajnuna tal-Fondi ta’ Riċerka tal-Università ta’ Malta u l-Klabb Kotba Maltin.

Kull qasam tal-ħajja jkollu marbut miegħu kliem partikolari li jkun jirreferi għal affarijiet speċifiċi marbuta ma’ qasam partikolari. Hekk ukoll min ikun midħla tal-knisja jew aħjar tal-ħajja fis-sagristija u l-madwar jagħmel użu minn lessiku partikolari biex jirreferi għal oġġetti partikolari li ġeneralment jintużaw fil-knisja. It-taħdita se tiffoka fuq dan ir-reġistru li fih insibu kliem li sfortunatament qed jintilef. Isir aċċenn għall-ilbies tal-qassisin u r-reliġjużi u ħwejjeġ li jintlibsu waqt il-funzjonijiet, li jissejħu “paramenti sagri”.

Vincent Galea studja fl-Università ta’ Malta fejn iggradwa bħala għalliem fl-1994. F’dawn l-aħħar 27 sena għallem il-Malti fl-Iskejjel tal-Istat u fil-preżent huwa l-Kap tad-Dipartiment tal-Malti fl-Iskola Sekondarja ta’ Santa Luċija.

Minħabba li trabba fil-Belt Valletta, qrib il-knisja tal-Portu Salvu, sa minn kmieni interessa ruħu f’ dak kollu li kien isir f’diin il-knisja u fi knejjes oħra fil-qrib. Barra minn hekk, diversi membri tal-familja tiegħu kienu involuti fl-armar u t-tiżjin tal-istess knejjes. Evantwalment beda jieħu ħsieb il-knisja tal-Monasteru ta’ Santa Katerina fil-Belt, xi ħaġa li issa ilu jagħmel għal aktar minn tletin sena.

Matul iż-żmien għaraf jgħaqqad l-imħabba lejn il-lingwa Maltija u dak kollu li hu Malti mad-delizzju tal-armar tal-knejjes u għalhekk jagħmel ħafna xogħol ta’riċerka fuq diversi aspetti tal-folklor reliġjuż. Ilu tletin sena fil-kumitat tal-Għaqda Dilettanti Mudelli ta’ Knejjes u issa ilu għaxar snin president tal-għaqda. Jikkontribwixxi b’diversi artikli ta’ natura folkloristika u reliġjuża fil-perjodiku li toħroġ l-għaqda kull xahrejn.

Nhar it-Tlieta, 20 ta’ April 2021, fis-6.00pm, Martina Bezzina, “Is-Santa tal-Mejjet: teżor moħbi” fuq Zoom. Biex tidħol issegwi din it-taħdita agħfas fuq din il-ħolqa: https://universityofmalta.zoom.us/j/93776098259

Din it-taħdita hija parti mis-sensiela fuq It-Tradizzjoni Orali organizzata mid-Dipartiment tal-Malti tal-Università u hija miftuħa għal kulħadd. Dan il-proġett qed isir bl-għajnuna tal-Fondi ta’ Riċerka tal-Università ta’ Malta u l-Klabb Kotba Maltin.

Meta jgħidulna li xi ħadd ħalliena mal-ewwel jinbtu l-frażijiet “Alla jagħtih il-glorja tal-ġenna”, “Alla riedu ħdejh”, jew “straħ fis-sliem.” Dan jixhed li hemm tradizzjoni ewfemistika relatata mal-okkażjoni ta’ sogħba. Is-suġġett tal-mewt huwa wieħed sensittiv, speċjalment meta l-bniedem ħaj ikun qrib – ħabib jew qarib – tal-mejjet.

Wieħed bla ma jaħseb jagħmel minn kollox biex iservi ta’ mezz konsolatorju f’dan il-mument ta’ diqa, u minn fommu joħorġu frażijiet li llum saru idjomi xierqa f’dawn iċ-ċirkustanzi. Iżda għaliex jingħadu? Primarjament għax in-niket tat-telfa jeħtieġ il-balzmu tal-konsolazzjoni, imqar fil-forma ta’ faraġ spiritwali jew reliġjuż. Il-konsolazzjoni hija marbuta sfiq mar-reliġjon Nisranija, speċjalment fit-tama li tnissel li l-mejjet diġà kiseb post aħjar mill-għomor tiegħu fid-dinja, permezz ta’ ħajja eterna ħdejn Alla.

Għalhekk, fis-santi Nsara, kemm barranin kif ukoll Maltin, jitpoġġew siltiet mill-Bibbja flimkien ma’ frażijiet konsolatorji popolari. Il-konsolazzjoni tissaħħaħ ukoll bi frażijet popolari marbutin mat-temi tal-art u tas-sema, ngħidu aħna “hija kienet l-isbaħ warda” jew “kienet ix-xemx ta’ ħajti.” Dan għaliex wieħed jassoċja l-isbaħ u l-aktar elementi sempliċi mal-bniedem nieqes biex jesprimi kemm kien speċjali u jibqa’ jiftakru bl-aqwa mod possibbli.

Din it-taħdita se tiffoka fuq dawn il-frażijiet, li bosta minnhom jingħadu bħala diskors wenniesi tipiku tal-komunità biex din ittaffi l-uġigħ tat-telfa lil min ikun f’luttu. Se tħares ukoll lejn kif il-poplu Malti juża modi varjati ta’ ewfemiżmu, mezzi ta’ tifħir, u tekniki oħra tad-diskors komuni bħall-allużjonijiet għall-Bibbja, biex minn banda jtaffi l-weġgħa tat-telfa u mill-banda l-oħra jfakkar b’tifħir lill-bniedem nieqes.

Martina Bezzina, studenta universitarja fil-livell postgradwatorju, toqgħod il-Fgura. Mit-tfulija tagħha rabbiet imħabba lejn il-letteratura Maltija permezz ta’ interess analitiku fil-poeżija lokali. Dan l-interess wassalha biex tagħmel Baċellerat bl-Unuri fil-Malti, il-kors li fih għażlet – bħala qasam speċjalizzat għat-teżi tagħha – il-versi fis-santi tal-mejtin, kemm fl-aspett tekniku kif ukoll f’dak tematiku tagħhom. Attwalment, fil-kors tal-Maġisteru tat-Tagħlim, qed issegwi l-pedagoġija tal-Malti bl-għan li ’l quddiem issir għalliema.